ABOUT THE NAME OF WARDS IN BIEN HOA

Ảnh: Khu du lịch Bửu Long. Bửu Long là một trong số ít địa danh cũ của Biên Hòa còn được giữ lại đến hôm nay

BIÊN HÒA: RỔN RẢNG TÊN PHƯỜNG

Có lần nhạc sĩ Vũ Đan Huyền nhờ tôi viết lời cho một ca khúc “thông tin lưu động”. Bài hát ca ngợi quê hương Biên Hòa nhân kỷ niệm 300 năm hình thành và phát triển vùng đất Biên Hòa – Đồng Nai 1998. Tôi cố đưa những cái tên đất, tên làng Biên Hòa xưa vào ca từ: Gò Me, Phước Lư, Vĩnh Thị, Cù Lao Phố, Trấn Biên, Sông Phố, Bình Trước, Chợ Đồn, Biên Hùng… Một cụ già dân Biên Hòa gốc khi nghe ca khúc ấy đã nói: không biết vì sao mà sau ngày thống nhất, người ta lại đổi nhiều địa danh của Biên Hòa xưa, uổng quá. Những tên đất, tên làng như thế đã gắn bó máu thịt với vùng đất này qua bao nhiêu thế hệ. Đó là những tên đất, tên làng mang nặng dấu ấn văn hóa Biên Hòa – Đồng Nai, mà mỗi cái tên có thể viết thành sách...

Qua vài lần thay đổi trong 32 năm từ sau ngày thống nhất, hiện thành phố Biên Hòa có 26 đơn vị hành chính gồm: 23 phường: Trung Dũng, Thanh Bình, Hòa Bình, Tam Hòa, Tân Mai, Tam Hiệp, Quang Vinh, Quyết Thắng, Bình Đa, Tân Tiến, Tân Hòa, Hố Nai, Thống Nhất, Tân Biên, Tân Hiệp, Bửu Hòa, Tân Vạn, An Bình, Bửu Long, Long Bình Tân, Tân Phong, Trảng Dài, Long Bình và 3 xã: Tân Hạnh, Hiệp Hòa, Hóa An.

Tôi được biết, những cái tên nghe rất "khẩu hiệu" như Trung Dũng, Thanh Bình, Hòa Bình, Quang Vinh, Quyết Thắng, An Bình và sau đó: Tân Hòa, Tân Biên… (với nghĩa là Biên Hòa mới) do một đồng chí lãnh đạo nào đó đặt sau ngày thống nhất. Những từ Hán Việt "đầy khí thế quân giải phóng" như thế - tôi nghĩ - chẳng tạo ra được một dấu ấn văn hóa nào cho những vùng đất mà nó mang tên 32 năm qua.

Tiếc rằng đến nay, những địa danh truyền thống như Gò Me, Phước Lư, Bình Trước, Sông Phố, Chợ Đồn v.v... - ngay cả những địa danh nhỏ hơn như Dốc Sỏi, Vườn Mít, chợ Kỷ Niệm.... - dường như chỉ còn trong trí nhớ của người già, trong một số bài thơ, ca khúc và một số văn bản của các công trình nghiên cứu văn hóa dân gian. Cù Lao Phố hiện giờ còn được nhiều người biết vì nó quá nổi tiếng nhưng "thương cảng đầu tiên của đất Nam Bộ" - Cù Lao Phố - không còn là địa danh trên thực tế (địa danh hành chính của vùng đất này hiện là xã Hiệp Hòa).

Bạn thử đi hỏi những thanh thiếu niên Biên Hòa ngày nay xem họ biết Phước Lư, Bình Trước, Gò Me ở đâu không, bạn sẽ chia sẻ với tôi nỗi bức xúc khi viết những dòng này.

Địa danh Trấn Biên, nhờ có công trình Văn miếu Trấn Biên được xây dựng từ 1998 và một ngôi trường THPT ra đời trong dịp này nên được nhiều bạn trẻ biết đến. Trong ảnh: tham quan Văn miếu Trấn Biên...