TỪ MỚI

Không biết phóng viên nào là nguời đầu tiên nghĩ ra danh xưng khác cho huấn luyện viên Henrique Calisto và thủ môn Fabio Santos là thầy Tô và trò Tốt.

Tôi rất khâm phục sự sáng tạo ấy.

Đã nhiều lần tôi tự thắc mắc: Sao không là “thầy Ca” mà là “thầy Tô” nhỉ? Hóa ra nghe âm thanh và nhìn chữ viết “thầy Tô” nó đã hơn. HLV Henrique Calisto đã sống và làm việc ở Việt Nam nhiều năm, hiểu sâu sắc bóng đá Việt Nam, văn hóa Việt Nam, nên gọi ông là thầy Tô nó mới rặt Việt. Tần suất xuất hiện những cái tên nguời là Tô, là Tốt nhiều hơn là Ca, là San trong tiếng Việt.

Cái hay của sự sáng tạo này là khi những từ đó đưa vào sử dụng, cộng đồng đều hiểu ngay, đều chấp nhận ngay. Và bằng chứng về thành công của sự sáng tạo đó là rất nhiều báo, đài sau này đã bắt chuớc cách gọi thầy Tô và trò Tốt trong một số bài viết, bài bình luận bóng đá Việt.

Chuyện sáng tạo từ ngữ như thế thường diễn ra trong đời sống báo chí theo những quy luật nhất định. Đầu tiên là do thói quen viết tắt những từ dài và có tần suất xuất hiện cao. Ví dụ: Forex (thay cho foreign exchange); telecast (television broadcast)… Nhưng cách sáng tạo thú vị là việc chuyển nghĩa những tên riêng (người, địa danh, sự kiện), hoặc danh từ chung nào đó thành các nét nghĩa khác.

Hai Lúa là một ví dụ. Hiện nay trong đời sống ngôn ngữ Việt, từ “hai lúa” được dùng khá đa nghĩa, trong đó có một nghĩa tính từ (rất hai lúa chẳng hạn).

Tên riêng cựu Tổng thống Nga Vladimir Vladimirovich Putin những năm truớc cũng được báo chí khai thác sáng tạo rất độc đáo. Chẳng hạn từ putinport vốn đuợc ghép từ cái tên "Putin" của vị tổng thống này với từ “sport”. Putinport được dùng để chỉ những chính khách yêu thể thao.

Cũng có một loại ruợu ở Nga được định danh bằng cách ghép tên vị tổng thống nổi tiếng này với từ vodka. Đó là ruợu Putinka mà hiện ở Hà Nội vẫn có bán.

Bastistuta, chàng cầu thủ tài hoa, cây săn bàn nhạy cảm người Argentina còn được báo chí đặt cho cái tên rất độc đáo: Batigoal (kết hợp giữa tên Bastistuta và Goal – ghi bàn)

Từ wag trong báo chí tiếng Anh cũng mới xuất hiện. Trước đó nó chưa hề có trong vốn từ tiếng Anh. Ban đầu, wag là cách viết tắt “wife and girl”, như một cách nói lóng để chỉ những người vợ hay bạn gái của các cầu thủ nổi tiếng tới dự một dạ tiệc. Về sau, nó dùng để chỉ chung những người phụ nữ đi cùng một người nổi tiếng. Cho nên, khi nào bạn vào trễ ở một bàn nhậu mà nghe ai hỏi sao không mang wag theo thì bạn cứ tin mình là người nổi tiếng rồi nhé!

Những ví dụ thế chắc là nhiều, entry này như một gợi mở anh chị em cùng chia sẻ và sáng tạo thêm…