KNOWLEDGE OR INTELLIGENTSIA?

Một đêm xem VTV1, vài chuyện...

1/ Tri thức hay trí thức?

Tối qua 7/11, “Thời sự 19 giờ” trên VTV mở đầu bằng bản tin tường thuật “Lễ kỷ niệm 90 năm Cách mạng Tháng Mười”. Xem bản tin, nghe phát thanh viên đọc từ “kinh tế TRÍ thức”, chợt nghĩ, chắc phát thanh viên đọc nhầm. Chuyện này cũng xảy ra thường xuyên mà.

Nhưng ngay sau đó, trong một “bài” bàn về chuyện mô hình CNXH hiện nay, chuyện về cách vận dụng chủ nghĩa Mác – Lênin trong thời đại “toàn cầu hoá”, kỷ nguyên internet, lại một lần nữa, VTV đọc nhầm không dưới một lần khái niệm kinh tế tri thức thành “kinh tế TRÍ thức”. Lại nghĩ, phát thanh viên đọc nhầm do đánh máy, nhưng không phải, biên tập viên T.U., người viết và đọc “bài phóng sự” ấy, khi dẫn hiện trường cũng đọc như thế. Tôi thực sự bất ngờ bởi T.U. là một trong số ít người mà tôi rất nể về nghề ở VTV. Anh có khả năng xử lý kết cấu phóng sự cực giỏi. Ngay cả vấn đề đầy chất chính luận như trong tác phẩm truyền hình ấy, anh cũng chuyển tải rất nhẹ nhàng trong một thời lượng ngắn.

Theo những gì tôi được đọc, thì khái niệm kinh tế tri thức (knowledge based economic) cũng mới xuất hiện từ giữa thập kỷ 90 (thế kỷ trước) trên thế giới. Theo đó, "nền kinh tế tri thức là nền kinh tế trong đó sự sản sinh, truyền bá và sử dụng tri thức trở thành yếu tố quyết định nhất đối với sự phát triển kinh tế". Đó là nền kinh tế sử dụng một cách hiệu quả tri thức cho sự phát triển. Kinh tế tri thức được coi là lực lượng sản xuất của thế kỷ 21. Đặc trưng của nền kinh tế tri thức là thị trường chất xám. Trong đó, con người là vốn quý nhất. Tri thức là yếu tố quyết định của sản xuất, sáng tạo đổi mới là động lực thúc đẩy sản xuất phát triển.

Tình trạng đọc nhầm, viết nhầm khái niệm kinh tế tri thức thành “kinh tế TRÍ thức” cũng hay xảy ra. Khi post bài này lên blog, tôi thử làm một động tác khảo sát qua Google. Có 926 trang web có xuất hiện chuỗi “kinh tế TRÍ thức”, trong khi đó con số này là 112.000 đối với chuỗi “kinh tế tri thức”