Entry for November 16, 2007

NÓI SAU LƯNG

Năm 2001, tôi tham gia một khóa đào tạo báo chí viết về kinh tế tại Thái Lan do IMMF (Quỹ Tưởng niệm báo chí Đông Dương) tổ chức. Học viên là các nhà báo đến từ các nước Mianma, Lào, Campuchia, Thái Lan, Việt Nam. Đoàn Việt Nam già nhất và nhóm Campuchia toàn là phóng viên trẻ.

Trong buổi “welcome party” tối đầu tiên khi các học viên đã tập trung đầy đủ tại Sasa House (trong khuôn viên Đại học Chuala Long Korn) có nhiều quan chức và nhiều nhà báo quốc tế tại Bangkok cùng tham dự, mỗi học viên đều phải lên bục tự giới thiệu và phát biểu ngắn gọn. Ngay sau đó là tiệc đứng và giao lưu.

Tôi để ý, trong lúc giao lưu , các học viên Campuchia đã tỏ ra không mặn mà với mấy thằng “come from” Việt Nam như tôi. Chẳng hạn họ mời anh em Thái Lan chụp hình, trao danh thiếp, không mời "mấy thằng" Việt Nam.

Trong ngày học đầu tiên vào hôm sau, có một số trò chơi và bài tập nhóm (nhóm được phân ngẫu nhiên tùy nội dung) để các học viên làm quen nhau và làm quen cách làm việc trong toàn khóa. Mỗi người đặt cho mình một cái nick dễ phát âm và có ý nghĩa để cả lớp cùng gọi (do tên thật của các bạn Thái rất dài, tên thật các bạn Mianma, Việt Nam rất khó phát âm…). Trong các trò chơi và bài tập chung ấy, tôi cũng cố tỏ ra thân thiện nhưng vẫn có cảm giác như các bạn học viên trẻ đến từ Campuchia không dễ gần.

Chiều hôm đó, trong lúc đi bộ tới nhà ăn, nhóm Campuchia đi trước chúng tôi vài bước, tôi buột miệng nói với anh Hà Mạnh Tường (báo Quân đội Nhân dân), anh Đặng Đức Long (Thời báo Tài chính), và Nguyễn Minh Tuấn (báo Người Lao động) là những thành viên Việt Nam trong lớp: Em thấy mấy cu cậu Campuchia này lành lạnh thế nào!

Mấy anh kia cũng đồng ý với nhận xét đó. Rồi chúng tôi lại thay nhau bình luận đủ thứ chuyện để lý giải nguyên nhân.

Đoạn đường từ chỗ ở tới nhà ăn khá xa nên chúng tôi tranh nhau nói về đề tài “Campuchia” từ chuyện lịch sử, chuyện chiến tranh biên giới đến chuyện con cái các vị quan chức Campuchia hiện nay… đến chuyện “nói xấu” đích danh mấy “chú” Campuchia trong lớp…

Một tuần học trôi qua, tình hình cải thiện hơn. Cuối tuần, Ban Tổ chức lớp học cho cả lớp dự một party trên nhà hàng nổi. Trong lúc ngà ngà say, Lon Nara (báo Phnom Penh Post), một học viên Campuchia trong lớp, cầm ly bia lại gần tôi, sau khi hỏi tôi một số chuyện làm báo ở Việt Nam, anh ta buột miệng nói một câu tiếng Việt lơ lớ:

- Tôi cũng biết tiếng Việt đấy!

Tôi hơi chột dạ. Chẳng lẽ chuyện mình "nói xấu" hôm bữa Nara biết hết rồi?

- Tôi đẻ ra tại Việt Nam à! - Nara nói tiếp - Hôm bữa, mấy anh nói sau lưng về Campuchia, tôi cũng muốn nói chuyện.

Lúc ấy tôi choáng thật sự, đang định nghĩ một câu gì để phân bua, nhưng Nara nói tiếp:

- Mà bây giờ tôi quên tiếng Việt nhiều rồi.

Sau đó, tôi biết thêm, Lon Nara sinh ra tại Trà Vinh và ở Việt Nam đến 5 tuổi thì xảy ra chiến tranh biên giới Tây Nam, anh theo cha về Campuchia. Và trình độ tiếng Việt của anh cũng không giỏi đến mức hiểu được chúng tôi đã “nói sau lưng” thế nào. Anh dùng cụm từ "nói sau lưng" theo nghĩa đen: Hôm đó, nhóm Việt Nam đi sau lưng nhóm Campuchia trên đường tới nhà ăn. Hú hồn. Còn lý do nhóm Campuchia tỏ ra ít thân thiện với chúng tôi dần dần tôi hiểu ra: đoàn Việt Nam toàn những người lớn tuổi, nhìn bề ngoài rất đạo mạo, còn họ thì trẻ hơn nhiều. Những tuần sau bữa tiệc hôm đó, tình hình "cải thiện" hơn. Tôi và Nara đã nói chuyện thường xuyên hơn và có lúc nói với nhau bằng tiếng Việt. Sau này, khi khóa học kết thúc chúng tôi vẫn email qua lại một thời gian.
Câu chuyện trên đây tôi xem như một “bài học nói năng” trong môi trường làm việc “liên quốc gia” mình cần rút kinh nghiệm.

Trong ảnh: Lon Nara (Phnom Penh Post), Nguyễn Minh Tuấn (báo Người Lao động) và bà Sarah Mc Lean – giám đốc dự án của IMMF. Ảnh chụp tại CLB báo chí quốc tế Bangkok.