MELODY FOR BIEN HOA

Giai điệu nào cho BIÊN HÒA?

Mới đây tôi có dịp đi Tây Nguyên. Những cuộc gặp gỡ với bạn bè làm báo ở vùng đất này để lại trong tôi nhiều ấn tượng. Cũng chuyện trò. Nhậu. Và hát. Không phải hát karaoke, hát hồn nhiên, hát hết mình và hát có lửa bên ché rượu cần.

Em đẹp lắm Pleiku ơi, trái tim anh muốn vỡ tan rồi, không dám nhìn vào đôi mắt ấy – đôi mắt Pleiku biển hồ đầy…

Buôn Mê Thuột thì có quá nhiều ca khúc hay: “Còn thương nhau thì về Buôn Ma Thuột”, đến “ly ca phê Ban Mê” cũng được cả nước biết qua giai điệu của Nguyễn Cường. Nhỏ như Pleiku “đi dăm phút đã về chốn cũ” mà bao nhiêu người đã biết đến nó trước khi biết đến Hoàng Anh Gia Lai và cái tên “Phố Núi”.

Không dám sánh với Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Huế. Cả Cần Thơ, Nha Trang cũng thế. Cà Mau – Đất Mũi, Hải Phòng – thành phố Hoa Phượng Đỏ cũng có khá nhiều ca khúc nổi tiếng. Đến như Hà Giang, một tỉnh vùng cao nghèo, Bến Tre – một tỉnh nông nghiệp còn khó khăn - cũng có bài hát được nhiều người nhớ v.v… Ngay cả Hà Tĩnh với một ca khúc được viết trong chiến tranh của nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý, hàng chục địa danh như Đồng Lộc, Khe Giao, Hồng Lam, Đèo Ngang, Linh Cảm… của miền đất này được lưu lại trong trái tim người nghe cả nước.

Còn Biên Hòa, mảnh đất có trên 300 năm hình thành và phát triển, đến nay, chúng ta chưa có những tác phẩm nghệ thuật, trong đó có ca khúc được nhiều người biết đến. Bao giờ những Bình Đa, Phước Lư, Gò Me, Cù Lao Phố, Bình Trước, Trấn Biên, Biên Hùng v.v… được thế hệ hôm nay cảm được?

Trong bữa nhậu với bạn bè Tây Nguyên, nghe anh em hát nhiều bài, huyện ca cũng có như “Chú voi con ở Bản Đôn”, hoặc “Ơi, Ma Drak”, tôi chẳng biết hát đáp bài nào. Và anh em đề nghị tôi hát “Tình đất đỏ miền Đông”, một ca khúc của Trần Long Ẩn.

Còn nhớ, Đài Phát thanh Sông Bé cũ (nay là Bình Dương) khi chọn nhạc hiệu cho mình, đã quyết định lấy một đoạn trong giai điệu ca khúc của Thuận Yến, bài “Mỗi bước ta đi”, chỉ vì câu đầu bài hát này có nhắc đến 2 chữ “Sông Bé”: Đồng chí ơi người chiến sĩ giải phóng quân miền Nam anh hùng, thành đồng Tổ quốc! Anh đi về đâu, từ Quy Nhơn đến Biên Hòa, vượt qua sông Bé oai hùng về Phước Long xây chiến thắng.

Tôi đồ rằng, ông Thuận Yến, dân Quảng Nam tập kết, khi viết bài này không rành địa lý. Ai lại đi hành quân quái như thế trong chiến tranh chống Mỹ: Từ Quy Nhơn vào Biên Hòa rồi mới vượt con sông Bé để lên Phước Long (tức tỉnh Bình Phước hiện nay). Nói chuyện này để đưa thêm một chi tiết khác, địa danh “Biên Hòa” cũng được nhắc đến trong một ca khúc khác của Thanh Trúc, bài “Ký ức về Kachiusa”: Một chiều rừng già giữa đường hành quân đi đánh Biên Hòa, người chiến sĩ muốn nghe khúc hát tình kachiusa Tôi đã hát lên bài ca và tôi đã hát lên bài ca mang tình yêu thiết tha của một miền thùy dương xa. tôi đã hát lên bài ca và tôi đã hát lên bài ca mang tình yêu thiết tha của một miền thùy dương xa.

Tôi trích dài như thế để chứng minh rằng, nhạc sĩ Thanh Trúc chọn địa danh “Biên Hòa” trong ca từ bài hát này vì nó có chữ “hòa”, nguyên âm a, âm tiết mở, trùng với ý đồ “kachiusa” trong ca từ của ông (xem những chữ in đậm). Giống kiểu “cây đàn guitare của đại đội ba…” của bác Hoàng Hiệp vậy (không thể là đại đội tư, hay đại đội năm được)!

Thực ra công bằng mà nói, cũng đã có nhiều ca khúc viết về thành phố Biên Hòa, nhưng không có bài nào nổi tiếng cả Có một ca khúc được viết theo đơn đặt hàng của thành phố Biên Hòa vào khoảng 1985, nhân kỷ niệm 10 năm ngày giải phóng: “Đêm thành phố đầy sao” của nhạc sĩ Trần Long Ẩn sau đó được cả nước biết đến. Nhưng có điều, khi nó nổi tiếng thì nhạc sĩ tác giả đã sửa lại ca từ và cho phổ biến như một ca khúc viết chung chung. Chẳng hạn: Ca từ ban đầu của bài hát: “Tôi đang nghe tiếng sóng Đồng Nai” được đổi thành “Tôi đang nghe tiếng sóng dòng sông”… Chị Lê Ánh Vân (Út Kiều) nguyên trưởng phòng Văn hóa – Thông tin thành phố Biên Hòa thì khẳng định với tôi: “Anh Trần Long Ẩn đi thực tế viết bài này và ở lại nhà chị. Ảnh viết Vườn nhà em, cây hoàng lan bát ngát hương tỏa bay là viết về cây hoàng lan nhà chị đấy!”. Chuyện này không biết thực hư ra sao nhưng tôi có được nhìn bản thảo của anh Trần Long Ẩn viết trong đợt vận động “nghe trăm năm hát khúc mười năm” này khi làm tập ca khúc cho Biên Hòa.

Viết lan man những chuyện này, tôi muốn nói một điều: giới truyền thông nói chung và giới văn nghệ nói riêng lâu nay thực sự chưa làm tốt việc quảng bá hình ảnh một Biên Hòa có bề dày văn hóa ra cho bạn bè cả nước. Biên Hòa trong con mắt của nhiều người bạn tôi, chỉ là một vùng đất công nghiệp.

Mặc dù vậy, chúng ta cũng không nên trách ai. Bởi nghệ thuật là sản phẩm của trái tim. Từ trái tim đến với những trái tim là con đường ngắn nhất.

Đã chậm rồi, xin đừng trễ nữa.