XẤC BẤC XANG BANG

Hôm rồi đọc một entry của anh Huy Cường, thấy có đoạn viết:

“Ba má cậu ở miền Tây nhận nuôi cá thịt cho một ông chủ, năm rồi giá cả trồi sụt xất bất xang bang, vừa phải bán bớt miếng vườn để nuôi hai đứa con ăn học, một đứa đại học một đứa lớp mười”.

Trong đoạn viết trên, anh Cường dùng một thành ngữ rất quen thuộc ở Nam bộ: xất bất xang bang, đọc theo giọng Nam phải là “xấc bấc xang bang”.

Thành ngữ này diễn tả tình cảnh khốn cùng, khó khăn, vất vả… Nói chung là xấc bấc xang bang giống như “long đong lận đận” mà người Bắc hay dùng.

Có lần mình nghe một bạn ở Vĩnh Long giải thích rằng “Xấc bấc xang bang” không phải một thành ngữ Việt hình thành kiểu láy âm mà nó xuất phát từ một câu nói “tủi thân” của người Hoa (Minh Hương) ở Nam bộ. Theo bạn này thì khi những nhóm lưu dân, cận thần nhà Minh trốn chạy nhà Thanh tìm đến Việt Nam, họ tự gọi thân phận tỵ nạn khổ sở, vất vả của mình là “thất quốc sang bang”. Âm Quảng Đông của cụm từ này nghe gần như “xấc bấc xang bang”, rất phù hợp với một cấu trúc thành ngữ Việt nên nó nhanh chóng được Việt hóa!

Có một điều là chữ “bang” (邦) trong tiếng Hán thì có nghĩa là "nước", “thất quốc” (失 國) thì cũng dễ hiểu, chứ chữ “sang” thì chẳng biết nó có nghĩa gì.

Bạn nào Hán rộng giải thích dùm

Hoặc bạn nào có cách giải thích khác hơn về thành ngữ này?