THEO DÒNG LỊCH SỬ HAY THEO DÒNG THỊ TRƯỜNG?

Hôm nay, Tuổi trẻ dành nguyên trang văn hóa – nghệ thuật – giải trí cho chuyên đề “Theo dòng lịch sử trên VTV2” (bấm vào đây xem chuyên đề). Giữa lúc mà chuyện Hoàng Sa – Trường Sa thành vấn đề nhạy cảm của truyền thông “chính thống”, chuyện “lịch sử bi tráng của dân tộc cũng nhiều khi bị lãng quên”... báo Tuổi Trẻ có phần khá ưu ái cho một trò chơi truyền hình chẳng mấy có tiếng vang dù nó đã ra đời và tồn tại hơn 6 năm.

Đọc những bài viết trên trang báo ấy, biết thêm nhiều chuyện hậu trường. Entry này góp phần lý giải thêm bằng vài ý kiến "ăn theo"...

Thực ra, công bằng mà nói, lâu nay, kiến thức lịch sử cũng được “tích hợp” trong nhiều trò chơi truyền hình khác của VTV và nhiều đài truyền hình địa phương nhưng có lẽ “Theo dòng lịch sử” là chương trình chuyên sâu nhất, dung lượng kiến thức lịch sử “đậm đặc” nhất.

Ra đời từ Ban Khoa học – giáo dục, “Theo dòng lịch sử” là games show mang nặng chất “khoa giáo”: cung cấp kiến thức, thi nhiều hơn “chơi” (chưa thực sự “chơi với sử” như tít của bài báo). Đây là một trong số ít trò chơi không mua bản quyền của VTV. Dường như “Theo dòng lịch sử” ít khai thác các thủ thuật của trò chơi truyền hình hiện đại như tính tương tác, yếu tố bất ngờ, yếu tố may rủi..., ít khai thác các yếu tố kỹ thuật từ sân khấu, ánh sáng, phần mềm hỗ trợ, âm nhạc đến cách tổ chức đội chơi, người chơi... để tạo sức thu hút khán giả truyền hình như các chương trình trò chơi khác. Ngân hàng đề thi của “Theo dòng lịch sử” có quá nhiều câu hỏi buộc thí sinh (và tất nhiên khán giả truyền hình) phải “thuộc lòng” các số liệu, dữ kiện... hệ thống các câu hỏi đòi hỏi phải suy luận, phân tích kiến thức lịch sử (ý nghĩa, bài học từ các sự kiện lịch sử, nhân vật lịch sử... ) còn chiếm tỷ lệ thấp.

Nhưng đó cũng không phải là lý do chính.

“Ở nhà chủ nhật” cũng là trò chơi “thuần Việt” (tôi không thích dùng khái niệm ‘thuần Việt”). “Ở nhà chủ nhật” cũng chỉ cung cấp kiến thức nữ công gia chánh (chứ không phải kiến thức tổng hợp như “Chiếc nón kỳ diệu”, “Ai là triệu phú”, “Đấu trường 100” v.v... Nhưng trò chơi này có rating cao, có tài trợ mạnh, giải thưởng lớn và thậm chí, "Ở nhà chủ nhật" đã góp phần đưa tác giả chính của nó vào cái ghế Phó Ban.

Vì sao trong một quá trình dài thực hiện như thế, “Theo dòng lịch sử” chưa được sự quan tâm của các nhà tài trợ trong nước? Chẳng lẽ các doanh nhân Việt không yêu lịch sử? Câu trả lời chắc chắn là không (và chứng minh điều đó cũng không khó).

Theo dòng lịch sử được thực hiện theo một format quá “cổ”. Nhóm thực hiện chương trình ít có sự sáng tạo và không được đầu tư (các chuyên gia về trò chơi truyền hình giỏi nhất của VTV thuộc Ban Thể thao - Giải trí - Thông tin kinh tế).

Theo dòng lịch sử được phát sóng vào 18g thứ bảy và 9g30 sáng chủ nhật hằng tuần. So với giờ phát “Nhật ký Vàng Anh”, đây không phải là giờ vàng. Theo dòng lịch sử được phát sóng trên VTV2. So với kênh phát “Nhật ký Vàng Anh”, đây không phải là kênh sóng có rating cao của VTV. Tất nhiên, chương trình này do Ban Khoa giáo thực hiện nên được phát trên kênh "chuyên trị" khoa giáo VTV2. Nhưng VTV2 được phủ sóng quốc gia chậm hơn nhiều so với VTV1 và VTV3. Mặt khác, các chương trình có tài trợ thường được PR qua các spot giới thiệu liên tục trên các kênh sóng khác, còn “Theo dòng lịch sử” dường như không có.

Khi một chương trình không có những thuận lợi về giờ phát và kênh phát sóng và quảng bá thì khó có thể kêu gọi tài trợ. Có cực đoan chăng nếu cho rằng “giờ vàng” và “kênh hot” đã dành cho phim truyện nước ngoài, games show giải trí vì có tài trợ, còn “lịch sử” thôi thì, dân ta ráng biết sử ta vậy...

Cũng theo bài trên Tuổi Trẻ sáng nay, năm tới, “Theo dòng lịch sử” sẽ thay đổi format để cải tiến chương trình. Hy vọng “theo dòng lịch sử” sẽ “theo dòng thị trường” để đến với dân ta nhiều hơn...